CICHOWO. Dwór, którego mieszkańcy zapisali się złotymi zgłoskami w historii regionu i kraju, dziś popada w ruinę [ZDJĘCIA]

Zacznijmy jednak od początków samego Cichowa. Ta urokliwa, położona nad jeziorem miejscowość, jest jedną z najstarszych w powiecie kościańskim. Pierwszy raz na kartach historii pojawiła się bowiem w roku 1181 jako własność szlachecka.

W pierwszej połowie XIII stulecia została jednak nadana klasztorowi benedyktynów w Lubiniu. Zakonnicy władali Cichowem do 1797 roku, kiedy to po rozwiązaniu zakonu, wieś przeszła na własność Skarbu Państwa Pruskiego. W 1845 roku jej właścicielem został Stanisław Zakrzewski.

Po kilku zmianach właścicielskich, w roku 1898 roku Cichowo kupuje Mieczysław Bukowiecki. I tu zaczyna się wielka historia tej małej wsi. Nowy właściciel buduje w 1908 roku dwór. Jego projektantem jest Roger Sławski, znany i bardzo ceniony w Wielkopolsce architekt.

Majątek w Cichowie nie należy do bardzo dużych i zasobnych. Na przełomie XIX i XX stulecia liczy nieco ponad 400 hektarów, ale jego niewątpliwym atutem jest położenie w pięknej okolicy, w dodatku nad samym jeziorem. Tutaj w 1910 roku Mieczysław Bukowiecki, wówczas 41-letni oficer, sprowadza swoją świeżo poślubioną żonę, młodziutką (zaledwie 20-letnią) Aleksandrę z domu Dzierżykraj-Morawską.

To oni, a właściwie ich życiorysy, sprawią, że Cichowo stanie się miejscem szczególnym dla historii naszego regionu i kraju. Mieczysław Bukowiecki był przedwojennym generałem Wojska Polskiego (zmarł w 1931 roku). Karierę wojskową zaczynał w armii pruskiej, ale po demobilizacji zaangażował się w przygotowania do powstania wielkopolskiego.

Jeszcze jako pruski żołnierz nawiązał kontakty z Polską Organizacją Wojskową i legionami. Na początku 1919 roku został przyjęty w szeregi Wojska Polskiego, gdzie pełnił między innymi funkcje szefa sztabu. W stan spoczynku przeszedł w 1926 roku. Za służbę w polskiej armii dwukrotnie został odznaczony Krzyżem Walecznych oraz Srebrnym Krzyżem Orderu Wojskowego Virtuti Militari za wybitne zasługi w pracy sztabowej.

Nie wykluczone jednak, że większą wdzięcznością potomnych cieszy się jego żona, Aleksandra, która jeszcze przed wybuchem powstania wielkopolskiego w piwnicach dworu gromadziła broń, w tym ciężkie karabiny maszynowe. Z jej inspiracji w Cichowie powstał oddział powstańczy, a kiedy wybuchły walki wspierała ochotników udzielając im schronienia i zaopatrując w żywność. Jej synowie po wybuchu powstania zatknęli biało-czerwoną flagę na klasztornym kościele w Lubiniu.

Za swoją postawę u progu niepodległości Polski przyszło jej później zapłacić wysoką cenę. W październiku 1939 roku została aresztowana przez Niemców. Oni doskonale wiedzieli, kogo mają w swoich rękach. Nie zapomnieli porażki z roku 1919 i mieli świadomość, że Aleksandra Bukowiecka przysłużyła się do zwycięstwa powstania wielkopolskiego. Zamęczyli ją w owianym złą sławą poznańskim Forcie VII w kwietniu 1940 roku. Jej symboliczny grób znajduje się na cmentarzu w Lubiniu.

Dodajmy jeszcze, że dwaj z czterech synów Mieczysława i Aleksandry Bukowieckiej także zginęli podczas II wojny światowej. Ignacy poległ w kampanii wrześniowej 1939 roku, natomiast August został zamordowany w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Z kolei jedna z dwóch córek Bukowieckich, Jadwiga walczyła w powstaniu warszawskim.

Wróćmy jeszcze do samego dworu w Cichowie. Jak już się rzekło, jego bryła do dziś może zachwycać oryginalnością. To niewielki, parterowy budynek zaprojektowany w stylu neobarokowym, z niedużym wewnętrznym dziedzińcem. Dwór otacza sześciohektarowy park, dziś bardzo zaniedbany, którego ozdobą są pomnikowe dęby i aleja grabowa.

Po wojnie we dworze w Cichowie mieściło się sanatorium dla dzieci, a potem ośrodek oazowy Kościoła Domowego. W 2012 roku gmina Krzywiń opuszczony dwór wystawiła na sprzedaż za dwa miliony złotych. Do transakcji jednak nie doszło, bo pojawił się spadkobierca dawnych właścicieli, który zażądał zwrotu majątku.

Do dziś status prawny dworu w Cichowie jest niejasny. Spadkobiercy, którym wojewoda wielkopolski przyznał prawo do majątku, nie złożyli jednak w sądzie wniosku o zwrot utraconych dóbr. Stan zawieszenia nie służy zabytkowi, który zabezpieczony co prawda przez władze Krzywinia, ciągle pada ofiarą wandali. Sam samorząd nie zamierza inwestować w dwór, który lada moment może utracić na rzecz spadkobierców.

Zdjęcia dworu w Cichowie zostały wykonane w sierpniu 2020 roku, dzięki uprzejmości władz gminy Krzywiń.