Masz szambo? Gmina sprawdzi, czy opróżniasz je zgodnie z prawem. Za odmowę kontroli – grzywna

Jak informuje portal prawo.pl, ruszyły prace nad nowelizacją przepisów dotyczących m.in. odprowadzania i oczyszczania ścieków. Gdy nowe prawo wejdzie w życie, gminy zyskają możliwość przeprowadzania kontroli dotyczących kwestii szamba. Urzędnicy będą mogli sprawdzić:

• czy na danej posesji znajduje się przydomowa oczyszczalnia ścieków lub bezodpływowy zbiornik na szambo,
• czy właściciel nieruchomości ma podpisaną umowę z firmą wywożącą szambo.

Zmiany mają na celu skłonienie właścicieli domów do prawidłowego postępowania ze ściekami. Dziś wiele osób utylizuje nieczystości niezgodnie z prawem, np. odprowadza je do pobliskich cieków wodnych lub pozwala im wsiąkać w grunt. Dzięki temu nie płacą za wywóz szamba.

Za utrudnianie lub uniemożliwienie kontroli nowe przepisy przewidują karę grzywny. Nowelizacja ustawy Prawo wodne będzie zawierać jasno sformułowany nakaz pozbywania się ścieków przez właścicieli nieruchomości oraz obowiązek dokumentowania tego procesu (np. przechowywania umów czy rachunków). Nie wiadomo jeszcze, kiedy zmiany wejdą w życie, ale gminy muszą wprowadzić nowe rozwiązania do 2028 r. lub zapłacą wysoką karę.

Szykowane zmiany są konieczne, ponieważ w maju 2020 r. Komisja Europejska skrytykowała Polskę za niewdrożenie tzw. ściekowej dyrektywy unijnej. Jeżeli krajowe prawo nie zostanie poprawione, na Polskę mogą zostać nałożone dotkliwe kary finansowe.

O konieczności wprowadzenia zmian wielokrotnie mówiły też raporty Najwyższej Izby Kontroli. Jak czytamy w raporcie opublikowanym w grudniu 2021 r., nieoczyszczone ścieki komunalne pełne groźnych bakterii i wirusów bardzo często trafiają wprost do gruntu i przesiąkają do wód podziemnych oraz powierzchniowych.

– Ponad 80 proc. wszystkich wytworzonych ścieków komunalnych wytworzonych w nieruchomościach niepodłączonych do kanalizacji w kontrolowanych gminach trafiło do środowiska w stanie nieoczyszczonym – czytamy w podsumowaniu raportu opublikowanym przez NIK.

Przyczyna takiego stanu rzeczy jest prozaiczna: nielegalne pozbywanie się ścieków jest tańsze, a właścicieli posesji nikt nie kontroluje. Prawie żadna ze skontrolowanych gmin nie gromadziła informacji o tym, którzy mieszkańcy są niepodłączeni do kanalizacji. Praktycznie nie sprawdzano też, czy właściciele domów prawidłowo opróżniają szamba. Jak podliczono:

• średnia częstotliwość gminnych kontroli szamb to raz na 138 lat,
• średnia częstotliwość gminnych kontroli przydomowych oczyszczalni ścieków to raz na 112 lat.

Kontroli najczęściej nie przeprowadzano z powodu braków finansowych i kadrowych w gminach. Nie trzeba dodawać, że skutki dla środowiska są opłakane.

– Wskutek zaniechania przez gminy egzekucji od właścicieli nieruchomości obowiązków (...) „opłacało się” posiadanie nieszczelnego szamba, instalowanie „rurociągów” do odprowadzania ścieków np. do rowów lub nielegalne wywożenie nieczystości. Wszystko to kosztem tych, którzy uczciwie usuwają nieczystości – podsumowuje NIK.