CZEMPIŃ. Pałac, który pamięta czasy złotej wolności szlacheckiej. Historia pałacu w Czempiniu - jednego z najstarszych w kościańskim [FOTO]

Pałac w Czempiniu - galerie i wieże bramne nie dotrwały do naszych czasów

Andrzej Szołdrski nie cieszył się jednak długo z nowej rezydencji. W 1709 roku strawił ją bowiem pożar. Czempiński pałac został jednak odbudowany i rozbudowany w latach 1729 - 1739. Trzeba przyznać, że po odbudowie była to siedziba godna wielkiego rodu. Do głównego korpusu dodano wówczas otaczające dziedziniec honorowy galerie i boczne skrzydła wraz z bramami przejazdowymi. Nie możemy ich dzisiaj oglądać, bo galerie i wieże zostały rozebrane jeszcze przed 1836 rokiem.

Za to na początku XX stulecia, w 1904 roku powstał obszerny taras z kamienną balustradą, natomiast od strony ogrodu - balkon z tarasem. Na tym ostatnim zobaczyć można kartusze z herbami Karola Emila von Delhaes oraz jego żony Anny Marii von Roeder - ówczesnych właścicieli pałacu.

Wyżej, w szczycie elewacji ogrodowej znajduje się herb rodziny Unrugów „Lew” oraz inicjały MSIWGW będące skrótem od tytułu żony Ludwika Szołdrskiego, fundatora pałacu: Marianna Szołdrska inowrocławska wojewodzina, generałowa wielkopolska. Podobny skrót, tylko że z herbem Szołdrskich znajduje się w zwieńczeniu elewacji frontowej. Upamiętnia on samego Ludwika Szłodrskiego.

Podziwiając budowlę warto jeszcze - stojąc przed frontowym wejściem - spojrzeć w górę. Budynek wieńczą posągi przedstawiające cztery strony świata.

Jeśli uda się nam kiedyś wejść do środka pałacu (obiekt jest wystawiony na sprzedaż) zwróćmy uwagę na secesyjną klatkę schodową w holu oraz sztukaterie z początku XX stulecia. Pierwotnie na piętrze pałacu znajdowała się dwukondygnacyjna, reprezentacyjna sala, która jednak została późnej podzielona na kilka mniejszych pomieszczeń, a także obniżona przez budowę stropu. Gdyby ktoś zajrzał do pomieszczeń powstałych nad stopem, zobaczy resztki polichromii z drugiej połowy XVIII wieku.

Otoczenie pałacu w Czempiniu również jest ciekawe

Obok pałacu stoi kaplica. Mało kto zwraca na nią uwagę, tym bardziej, że od parku i rezydencji oddziela ją ceglany mur. Kaplica powstała w 1782 roku z fundacji Feliksa Szołdrskiego. Nie wykluczone, że zbudowano ją na miejscu starszego obiektu. W latach 1848 - 1945 pełniła funkcję kościoła ewangelickiego, obecnie to kościół filialny czempińskiej parafii pod wezwaniem św. Apostołów Szymona i Judy. Wewnątrz kaplicy zachował się ołtarz z końca XVIII wieku z wizerunkiem św. Anny Samotrzeć.

Warto jeszcze zwrócić uwagę na park rozciągający się za pałacem. Nie jest on duży, ma nieco ponad cztery hektary. Założony został w pierwszej połowie XVIII stulecia, czyli w czasie budowy samego pałacu. Później park był powiększany, zmienił się także jego charakter. Do dziś podziwiać można aleje lipowe, które przetrwały zmiany właścicieli, gustów i zawieruchy dziejowe. Jest także w parku trochę drzew pamiętających czasy fundatorów czempińskiego pałacu. Dawny dziedziniec paradny przed frontem budynku to współcześnie sporych rozmiarów trawnik.

Właściciele dóbr czempińskich - najpierw Górka, potem Szołdrscy

Na koniec jeszcze kilka słów o historii samego majątku. Pałac znajduje się na dawnym przedmieściu Czempinia, zwanym Stare Borówko, które jest starsze od miasta. W źródłach pisanych pojawiło się już w XIII wieku, ale w kolejnym stuleciu Stare Borówko utraciło znaczenie na rzecz Piechanina, a potem Czempinia.

Wiemy, że w pierwszej połowie XV wieku było własnością Dobrogosta i Wincentego z Szamotuł. W połowie tego stulecia przeszło jednak we władanie rodziny Bnińskich. W 1470 roku majątek kupił od Bnińskich Łukasz Górka. Także w rękach Górków dobra te nie pozostawały zbyt długo. Po bezpotomnej śmierci Stanisława Górki klucz czempiński kupił 1575 roku Jan z Konar Malechowski. Syn Jana w roku 1601 sprzedał te włości Szołdrskim.

W posiadaniu tej rodziny majątek znajdował się do 1830 roku. Ostatnim z rodu panem na Czempiniu był Wiktor Szołdrski. W skutek problemów finansowych majątek, po jego śmierci, został zlicytowany. Nabył go najpierw pruski szlachcic, potem kupiec, Michał Nieczkowski.

W 1847 roku dobra te kupił August Delhaes z Królewca, który kilkanaście lat później uzyskał tytuł szlachecki. Ostatnim właścicielem pałacu i całej majętności był jego syn, Karol. W czasach tej rodziny w majątku powstała parowa gorzelnia i młyn, a także mleczarnia. Gospodarstwo specjalizowało się w hodowli bydła, owiec i trzody chlewnej. Początek XX wieku przyniósł elektryfikację majątku. W 1926 roku powierzchnia dóbr czempińskich wynosiła 799 hektarów, z czego 677 hektarów zajmowały pola, 55 hektarów - łąki i pastwiska, a 64 hektary - lasy.

Zdjęcia pałacu z zewnątrz wykonał Bogdan Ludowicz, natomiast wnętrza pałacu w Czempiniu sfotografowała Anna Borowiak, która dzięki uprzejmości jego właścicieli mogła go zwiedzić we wrześniu ubiegłego roku.